Sumi-e en Zen
De Japanse term “sumi” betekent “zwarte inkt”, en “e” betekent schilderij. Het verwijst naar een kunstvorm waarin alle onderwerpen worden geschilderd met zwarte inkt en met alle mogelijke tinten ervan, variërend van puur zwart tot de lichtst mogelijke schakering vermengd met water.
Deze wijze van schilderen werd in Japan geïntroduceerd door Zen-monniken en werd snel een succes omdat in deze schilder-methode, net zoals in Zen, de werkelijkheid wordt teruggebracht tot zijn pure vorm. Retoucheringen, toevoegingen en versieringen verbeteren een kunstwerk niet, maar verbergen eerder zijn ware aard. Net zoals bij het bereiden van een maaltijd: als je teveel kruiden toevoegt proef je niet de ware smaak van wat je hebt gekookt.
Sumi-e wordt uitgevoerd zonder doel, zonder verlangen naar succes. De directe ervaring is waar het om draait. Net zoals zazen niet zozeer gaat om het aanleren van een meditatietechniek, maar gaat over het tot stand brengen van een rechtstreeks contact aandacht in het hier en nu. Op dezelfde wijze gaat Sumi-e veel verder dan een eenvoudige schildertechniek.
Chinese oorsprong Sumi-e
Het schilderen met zwarte inkt is een techniek die zijn oorsprong vindt in het werk van de grote Chan-Boeddhistische meesters en schilders van de Tang en Song dynastieën. Het werd in Japan bekend door de verspreiding van Suiboku-ga of Sumi-e (eind 13de eeuw). Deze stijl van schilderen werd in het begin uitsluitend beoefend door Zen Boeddhisten en werd vervolgens overgenomen door kunstenaars die diep geïnspireerd werden door deze manier van schilderen.
Traditionele hoofdonderwerpen
Er zijn vier hoofdonderwerpen in de traditionele Chinese schilderkunst, die in wezen hetzelfde zijn als in de Japanse schilderkunst: het landschap, portretten, vogels en dieren, en bloemen en bomen. De natuur heeft in de schilderkunst vaak een symbolische betekenis. Zo staat bamboe voor eeuwigdurende vriendschap en een lang leven. Het vertegenwoordigt buigzaamheid geworteld in kracht.
De orchidee, bamboe, pruimenboom en chrysant vertegenwoordigen de “Ki“, of de vitale energie van de vier seizoenen en van de vier levensfasen van een mens. Ze worden gezien als de “Vier Edelen“.
Workshop Sumi-e schilderen in Nederland
Elk jaar organiseert Meester Beppe Mokuza een schilderworkshop in Nederland, gecombineerd met zen. In februari 2025 vond deze plaats in het noorden van het land, in Allardsoog. En ook in februari 2026 zal er weer een workshop worden georganiseerd, die normaal gesproken duurt van woensdag tot en met zondagmiddag. Elke workshopdag start met zazen (meditatie), gevolgd door twee periodes van intensief Sumi-e schilderen, en de dag eindigt weer met zazen. Alle maaltijden worden bereid op een traditionele zen-manier.
De Sumi-e kalender 2025 is een uitgave van Meester Beppe Mokuza en je kunt hem inzien door op de afbeelding te klikken. Hij is ook te bestellen via deze link.
Internationale Sumi-e School
Lees meer over de internationale Sumi-e School in Parijs: Home – International School of Sumi-e.
